ĐỌC SÁCH, HƯ CẤU HAY PHI HƯ CẤU?

"Đọc sách mà tiểu thuyết, truyện hay sách tranh ảnh thì sao gọi là sách được? Đọc mấy cái đó có ích lợi gì đâu", "Thôi, sách triết học toàn Mác Lê không, mệt não lắm." hay "Trời ơi, sách phi hư cấu nó phải cung cấp kiến thức chứ đọc kiểu thưởng thức cũng như không". Bạn hay gặp nhiều hoặc rất nhiều những câu nói "không não" này lắm phải không? Đúng rồi, bản thân của mình cũng gặp rất rất nhiều các cá nhân ít đọc thích nói bậy mấy câu trên lắm.

Hư cấu và phi hư cấu ( fiction và non-fiction), là một cuộc tranh cãi dường như không có hồi kết trong cộng đồng mọt sách. Nhiều người cho rằng một mọt sách chân chính sẽ luôn hướng niềm đam mê của mình vào các dòng tiểu thuyết hư cấu vì nó tạo nên cảm hứng và xây dựng tâm hồn. Những cuốn sách non-fiction chỉ thuần về cung cấp kiến thức, mà kiến thức thì nên học trên trường hoặc khóa đào tạo, đọc cho lắm phi hư cấu thì không khác gì bậc trưởng giả học sang, ra vẻ tri thức. Một nhóm đọc sách khác cho rằng giá trị thực tiễn nhất của đọc sách là tri thức và sự suy niệm tư duy, còn đọc tiểu thuyết chỉ thuần về giải trí và đôi khi chỉ cần xem phim, nghe nhạc có nhiều giá trị nghệ thuật là quá đủ.

Thật không lạ lẫm khi chúng ta luôn bắt gặp những câu nói và lập luận ấy đúng không? Vậy nên đọc hư cấu hay phi hư cấu, đọc cái nào là tốt hơn và đọc loại nào sẽ giúp nâng cấp bản thân của mình? Ôi quá bạn thân mến của mình ơi, Lia Thia mình hôm nay viết bài này là cho bạn đấy.

Thể loại phi hư cấu

Là những ấn phẩm viết về một chuỗi hoặc nhóm các sự kiện tổng hợp có tính thực tế và chính xác cao, nhằm đem đến những góc nhìn chân thực, kiến thức hoặc quan điểm chủ quan, khách quan cho người đọc. Nội dung của các cuốn sách phi hư cấu được viết dựa trên tính trung thực và nghiên cứu nhiều hơn là sự tự do và phóng tác một tác phẩm. Ngoài ra, một điều hiển nhiên nhưng không nhiều người biết trong dòng sách phi hư cấu. Sách phi hư cấu được mặt định là dòng sách cung cấp thông tin chính xác, mang dáng vẻ học thuật và suy ngẫm, phù hợp cho việc thực học tại gia của chúng ta. Nhưng, không có nghĩa dòng sách phi hư cấu chỉ cung cấp kiến thức, kiến thức của dòng sách này ngoài ra còn là một hạng mục gọi là khoa học thường thức, dành cho nhiều bạn yêu thích việc lấy kiến thức mới là một sự giải trí và khám phá sự tò mò. Chứ không có cuốn sách phi hư cấu nào đều 100% toàn là kiến thức thâm sâu, chỉ có những người quá cực đoan mới phát biểu như vậy.

Chủ đề của dòng sách phi hư cấu thường rất đa dạng và hầu như là những bản nghiên cứu rất đầy đủ về mọi mặt trong cuộc sống: chính trị- lịch sử, triết học, tiểu sử, hồi ký, phê bình văn học, sức khỏe, marketing hoặc những bài nghiên cứu của các ngành nghề trong xã hội. Đặc biệt hơn, trong dòng sách phi hư cấu có sự xuất hiện của tiểu thuyết phi hư cấu, thường dựa trên một nhân vật, bối cảnh có thật nhưng được viết và dẫn lời bằng một văn phong của tiểu thuyết. Hiện tại những cuốn sách về dòng tiểu thuyết phi hư cấu được phổ biến rất nhiều nhưng vấp phải nhiều sự tranh cãi lớn về tính đúng sai mà tác giả đã trứ tác.

Tác giả trứ tác của dòng sách này thường đa dạng ngành nghề, bao gồm những nhà nghiên cứu trong lĩnh vực của họ, triết gia, dịch giả, giáo sư học thuật, nhà báo, soạn giả….. thường sẽ trình bày những ấn phẩm, nguyên cứu của mình theo một cách rành mạch, rõ ràng và thuyết phục. Ngoài ra, bác sĩ, đầu bếp, nhiếp ảnh gia du kí hay một anh quân nhân hoàn toàn có thể tự viết một ấn phẩm về lĩnh vực của mình như một hoạt động chia sẻ kiến thức của bản thân. Những ấn phẩm của họ hướng đến những đối tượng trong một lĩnh vực cụ thể, vì vậy, không ngạc nhiên khi nhiều người cho rằng non-fiction khô khan vì thực chất nó không dành cho mọi nhóm người. Non-fiction chỉ thực sự hữu ích với những nhóm người hoạt động trong lĩnh vực đó hoặc đang dành sự quan tâm đến một mảng mới trong cuộc sống.

Vậy những độc giả tìm đến với non-fiction book để làm gì? Thể loại sách phi hư cấu đem đến cho người đọc thông tin, kiến thức và kỹ năng. Hơn nữa việc đọc và nghiên cứu non-fiction giúp cho người đọc được rèn luyện tư duy thông qua những góc nhìn của tác giả hoặc những có nhìn khách quan của một lĩnh vực đang quan tâm. Những quan điểm cụ thể, rõ ràng sẽ đem đến sự dễ hiểu cho độc giả và giúp họ cảm nhận được giá trị của tri thức nhanh nhất. Nói ngắn gọn hơn, thể loại sách phi hư cấu đem đến những giá trị thực tế để gây nên ấn tượng mạnh về mặt tri thức cho độc giả.

Thể loại hư cấu

Các tác phẩm hư cấu được xem là một trong những thể loại phổ biến của nghệ thuật, được trứ tác từ những sự sáng tạo và tính thẩm mỹ nghệ thuật cao của các nhà văn. Hiện tại, trên thị trường sách, các tiểu thuyết thuộc thể loại fiction được bày bán rất phổ biến và hầu như cứ nhắc đến tác phẩm hư cấu thì luôn luôn được biết đến là những cuốn sách nằm trong danh mục sách kinh điển của thế giới. Fiction thường đề cao tính sáng tạo và sự tự do hoàn toàn trong việc trứ tác, những giá trị thông điệp cũng là một yếu tố cần thiết nhưng sẽ được lồng ghép như một nhân tố ẩn giấu thông qua những cốt truyện, câu chuyện mà tác giả muốn trình bày.

Và sách hư cấu thì đem đến giá trị giáo dục hay cung cấp kiến thức gì? Hỏi các học giả, đạo diễn, diễn viên ca sĩ, giáo viên và đặc biệt là trẻ nhỏ xem họ đã học được những gì? Tác phẩm hư cấu có thể không phải là một nền tảng như kiến thức của phi hư cấu, nhưng không có tiểu thuyết hay thơ, đầu óc con người chỉ hơn được cái cây ở chỗ có mọc tóc.

Những chủ đề của thể loại fiction cũng có một số lượng tương đương với các chủ đề của non-fiction: lịch sử- chính trị, phiêu lưu, chiến tranh, kinh dị, trinh thám, sử thi- huyền sử,…. những chủ đề này thường được viết dựa trên sự phóng tác và không có thực. Nhằm đem đến cho độc giả nhiều trải nghiệm mới và tạo nên một thế giới tưởng tượng cho người đọc, giúp họ tự do hoàn toàn trong việc tạo ra một thế giới giả tưởng riêng cho bản thân mình. Những giá trị của tác phẩm được lồng ghép một cách gián tiếp trong câu chuyện và không dễ để có thể hiểu hết được những tinh túy của một cuốn sách mà tác giả muốn gửi gắm, đó cũng làm một trong những nét hấp dẫn của tiểu thuyết hư cấu.

Về các tác giả sáng tác những tác phẩm tiểu thuyết hư cấu, không đa dạng như nhóm tác giả của phi hư cấu. Họ đa số là những người trong giới văn nhân, bao gồm: thi hào, nhà soạn kịch và tiểu thuyết gia. Những tác phẩm họ viết thường dành cho mọi tầng lớp người đọc và phù hợp với mọi độc giả ở đủ lứa tuổi. Hơn nữa, việc văn phong được trình bày theo một lối viết mềm mại, ngôn từ phong phú và những cốt truyện có chiều sâu, lồng ghép tinh tế và trí tưởng tượng phong phú khiến cho những cuốn sách họ viết trở nên rất dễ gần với người đọc. Độc giả có thể thoải mái tìm hiểu về một lĩnh vực, sự quan tâm thông qua việc theo dõi những câu chuyện mà tác giả đem lại. Vì là những tác phẩm nằm trong lĩnh vực nghệ thuật, nên các giá trị văn học thường mang tính nghệ thuật cao và đôi khi cũng không dễ để có thể cảm thấu được hết những ý đồ mà người viết đã truyền tải cho người đọc.

Vậy những độc giả tìm đến các tác phẩm hư cấu để làm gì? Tạo cảm hứng, giải trí, rèn luyện những tình cảm tâm hồn là những mục đích chính của những độc giả kiếm tìm từ những tác phẩm fiction. Một lần nữa, vì tiểu thuyết và văn nhân được xếp vào hàng nghệ thuật và nghệ sĩ, vì vậy mà nhiều người tìm đến nó như một sự cảm thụ và tận hưởng vẻ đẹp, vẻ hoa mỹ của nghệ thuật. Hơn nữa, việc thu hút của dòng sách hư cấu là sự tự do trong suy nghĩ, sự khai phóng về tư duy của con người và ở lĩnh vực này, con người được toàn quyền mở rộng trí tuệ và tâm hồn của mình để tạo nên một thế giới mình thích mà không phải bận tâm đến bất kỳ những quy tắc, luật lệ thường ngày. Những sự mỹ miều của văn học là chất xúc tác mạnh mẽ cho giáo dục, rất hữu ích trong việc hình thành nên nhiều tầng lớp tình cảm, lý trí nhân bản cho con người đặc biệt là trẻ nhỏ. Huấn luyện chúng từ trong tâm hồn và nhân cách để chúng lớn lên với một tấm lòng đầy tình bao dung, yêu cái đẹp và trở nên văn minh. Nói một cách dễ hiểu hơn, thể loại sách hư cấu đem đến những giá trị nghệ thuật để gây ấn tượng mạnh về mặt tình cảm, tâm hồn cho độc giả.

Lời kết:

Sau một loạt những so sánh nhẹ nhàng và hơi hơi rối rắm từ mình, vậy thì tớ nên gợi ý cho mọi người hãy đọc sách hư cấu hay phi hư cấu đây?

Theo bản thân của mình và một số người bạn đã có nhiều năm trong việc đọc và nghiên cứu sách thì tụi mình có một xíu gợi ý nho nhỏ như vầy. Theo từng nhiệm vụ của cuốn sách và mục đích của bạn đọc:

-  Đọc non-fiction khi chúng ta muốn tìm kiếm một giải pháp để giải quyết những vấn đề khúc mắc của bản thân.

-  Đọc non-fiction trong lĩnh vực mà bản thân tự tin nhất nhằm xây dựng nên sự hiểu biết về chuyên ngành của mình, vì những kiến thức ấy rất hữu ích để có thể đem lại sự chuyên nghiệp trong công việc.

-  Đọc non-fiction khi chúng ta đang bắt đầu tìm hiểu một lĩnh vực mới, một cách thận trọng và có chọn lọc, và đồng thời có những người đi trước hướng dẫn ta bước vào một lĩnh vực mới.

-  Đọc fiction để chúng ta có thể cảm nhận được vẻ đẹp của nghệ thuật và thêm trân trọng sự sáng tạo và những giá trị nghệ thuật đem đến cho cuộc đời.

-  Đọc fiction khi bạn muốn có một hoạt động giải trí thật lành mạnh, giúp bạn nuôi dưỡng những tình cảm trong tâm hồn của chính mình.

-  Đọc fiction có thể giúp cho cảm hứng sáng tác nghệ thuật dâng tràn đầy, để ta có thể trở thành một nghệ sĩ, những người góp phần tô điểm cho vẻ đẹp của cuộc đời và tạo nên những tuyệt tác nghệ thuật. 

Lia Thia mình chúc tất cả quý bạn đọc bài viết này có một ngày Giáng Sinh thật an lành. Và quý bạn nhớ nhé, hãy đọc sách, để làm mềm những tình cảm của tâm hồn và trau dồi những tri thức giá trị và khiến cho cuộc sống của ta trở nên thành công và ý nghĩa hơn.

 

Lia Thia