AI SẼ YÊU SÁCH ĐẾN CUỒNG SI?

Thực ra thì trong bài viết ngày hôm nay, mình muốn giải đáp thắc mắc của rất nhiều người bạn của mình xung quanh chuyện đọc sách. Có một vài người đặt cho mình câu hỏi liệu chỉ mua sách và mua sách thôi thì có được gọi là yêu sách hay là không vì những người bạn ấy thường cảm thấy bứt rứt và chộn rộn mỗi khi không mua được vài cuốn sách theo định kỳ. Một vài người bạn khác thì rất thích đọc, đọc bất kỳ trên đâu, từ sách giấy, ebook cho đến audiobook và dường như chuyện hình thức của cuốn sách không quá quan trọng. Trong bài viết ngày hôm nay, mình sẽ lý giải hai hội chứng Bibliophile và Bibliomania là hai lối suy nghĩ khá phổ biến trong cộng đồng những người yêu sách ngày nay.

Bibliophile 

Còn có một cái tên khoa học khác là Bibliophilia, dịch nôm na sang tiếng Việt dùng để chỉ những người yêu sách. Những người yêu việc đọc sách và thích đọc còn có thể được gọi dưới cái tên thân thuộc là Mọt sách hoặc Bookworm, có một vài kiểu người đặc biệt hơn khi gần như họ chỉ cảm thấy việc đọc là cần thiết nhất và không quá quan trọng hóa hình thức, cho dù là sách giấy, ebook hay audiobook. Ngoài ra, có một số người có sở thích sưu tầm sách cũng được đưa vào dạng Bibliophile nếu như họ có thể kết hợp cả việc đọc sách và sưu tầm sách, những người này thường được gọi là Book collector. Những người thuộc kiểu Book collector thường sẽ đặt vấn đề hình thức lên trên đầu, sự thể hiện và tìm tòi là một cá tính chủ đạo của Book collector khi họ rất siêng năng trong việc giới thiệu những cuốn sách mình có, trang trí tủ sách, tìm kiếm và lấy về những cuốn sách quý giá. Nhưng trên hết, đọc sách vẫn luôn là một hành động vô cùng cần thiết với Book collector.

Để nhìn nhận về những người có cá tính này thì chúng ta phải công nhận đây là một dạng tính cách hoàn toàn đáng để hoan nghênh. Vì ngoài việc sưu tầm sách vốn có thể được xem là một thú vui tao nhã, giải trí đơn thuần của con người. Việc đọc sách và yêu thích đọc luôn là một ước mơ của mọi người vì chắc chắn ai cũng biết rằng sách sẽ đem đến điều gì cho cuộc sống của họ, và họ sẽ thay đổi mình như thế nào. Hơn nữa thì việc đọc sách không hề đem lại một triệu chứng tâm lý hoặc gây ra những tổn thương vật lý nào cho người đọc nên ta có thể xem việc đọc sách cơ bản là một hoạt động lành mạnh mà mọi người nên được rèn luyện từ khi còn bé.

Bibliomaina

Hay còn được gọi với cái tên Bibliomaniac, đây không phải là một cá tính để chỉ một nhóm người mà là một triệu chứng tâm lý khoa học ám chỉ việc một người bị gặp những vấn đề ám ảnh về việc mua sách và sở hữu sách bằng hình thức. Đây là một triệu chứng khá là độc hại vì nó không chỉ làm tổn hại đến sức khỏe tinh thần mà tiền bạc và sức khỏe thể chất của người mắc phải cũng dần trở nên tồi tệ.

Để hiểu rõ vấn đề trước hết chúng ta phải hiểu được nguyên nhân hình thành nên triệu chứng này. Nguyên nhân có lẽ dễ hiểu nhất là sự phô trương, đúng vậy, sự phô trương là nguyên nhân khiến cho con người dễ lâm vào cảnh “khô máu” vì sách nhất. Những lời kích từ bạn bè, sự ghen tỵ khi người khác có một tủ sách đáng mơ ước, mong muốn cho mọi người thấy được vẻ tri thức của bản thân thông qua tủ sách đã thôi thúc mọi người đổ rất rất nhiều tiền cho việc sưu tầm sách. Hơn nữa, triệu chứng Fomo, triệu chứng sợ bỏ lỡ cũng là một tác nhân rất quan trọng khi con người bị cuốn vào bởi các chiến dịch marketing sách, lo sợ người khác đã có những cuốn best-seller trong khi mình thì không. Việc tiêu xài tiền để “chạy đua vũ trang” cho tủ sách mình thực sự không hề cần thiết một chút nào.

Hooc môn Dopamine chính là phần thưởng lớn nhất cho những người mắc triệu chứng này, đây là hooc môn chịu trách nhiệm tiết ra những chất hạnh phúc, hài lòng khi người ta vừa đạt được một thành quả hay đã có được một thứ gì đó giá trị cho mình. Và trong trường hợp này chính là cuốn sách, việc mua sách sẽ tiết ra Dopamine khiến cho người mua cảm thấy hả dạ khi có một món đồ mới, nhưng dần dà càng mua người mua sẽ càng bị lờn hooc môn dẫn đến việc họ cần được xoa dịu bằng một liều lớn hơn. Sự cào cấu bắt đầu xuất hiện và đừng lo khi họ sẽ tiếp tục lao đầu vào nó. Hơn nữa, nếu Bibliomania là một triệu chứng khá toxic thì mình có thể chắc chắn rằng những người đang bị Bibliomania không hề đọc sách hay hứng thú với việc đọc. Với họ thì hình thức quan trọng hơn hết thảy và sách trở thành một món trang sức, một thứ kho báu cần sở hữu hơn là giá trị ban đầu của sách là cần được đọc. Để nhận lấy sự vị nể từ bạn bè, chứng tỏ sự chịu chơi hoặc muốn thành kẻ “trải sự đời”, đâu cũng sẽ là những lý do vô cùng chính đáng nếu con người đã từng rơi vào triệu chứng này.

Trên thực tế thì những người yêu thích đọc sách vẫn hay thường lâm vào trường hợp như thế này ít nhất một lần và vô tư nghĩ đó là một hành động thể hiện tình yêu với sách. Điều này là không đúng vì tiêu tốn quá nhiều sức khỏe, tiền bạc cho việc săn tìm những cuốn sách nhưng không hề đọc hay trân quý nó như một món đồ tri thức thì không phải là một suy nghĩ của một con người có tri thức thực sự. Nhưng nói đi cũng phải nói lại một điều rằng đôi khi nhờ những con người như thế này mà ít nhất loài người đã có thể bảo tồn được những tinh hoa quá giá của nhân loại trong những thời điểm mà loài người gây nên sự xáo trộn lịch sử. Chúng ta có thể thấy rằng những cuộc chiến tranh, ngoài việc tàn sát người thì đốt sách là công việc cực kỳ phổ biến để hủy diệt sự tồn tại của một quốc gia. Và chúng ta có thể đếm được bao nhiêu cuộc chiến từng xuất hiện trong lịch sử loài người? Và sẽ ra sao nếu không có những kẻ tích trữ sách đến cực đoan kia, chắc chắn là những tàn dư còn sót lại của tri thức nhân loại cũng sẽ hóa thành tro trời dưới đống lửa tàn bạo của giết chóc.

Đôi khi, sự tích trữ cũng là một việc mang đến nhiều sự cứu rỗi bất ngờ. Nếu chúng ta không công nhận thì cứ nhìn vào hai cuộc thế chiến hoành tráng nhất thế kỷ XX, bao nhiêu nhà thơ, nhà văn, soạn giả, học giả đã chết? Bao nhiêu cuốn sách quý hiếm đã được cứu bởi những kẻ tích trữ? Bao nhiêu tri thức đã bị thiêu đốt và liệu chúng ta có thể hỏi rằng bao nhiêu cuộc chiến nữa để loài người có thể đường hoành đốt sạch mọi tinh hoa của nhân loại?

Lia Thia