BÁ TƯỚC ONTE CRISTO ( Alexandre Dumas cha ): MỘT CHUYẾN PHIÊU LƯU ĐIỂN HÌNH TRONG THẾ GIỚI VĂN HỌC KINH ĐIỂN

Phải thú thực rằng, mình đọc Bá tước Monte Cristo chỉ vọn vẹn trong một ngày, vào năm 2016, cách đây gần năm năm. Nhưng hiện tại thì mình không hề có ý định khoe cái tài nghệ fast reading của mình hay là việc mình là một ông cụ non khi đã đọc cuốn sách đầy cuốn hút này từ lúc 15, 16 tuổi, cái độ tuổi mà mấy thằng nhóc con còn lóc nhóc tập tành làm người lớn, trẻ trâu đồ. Mà thật sự thì, trong lần đọc lại lần thứ hai vào tháng 12-2020, Bá tước Monte Cristo vẫn đem lại cho mình một cảm giác vẹn nguyên như lần đầu đọc nó, hấp dẫn, lôi cuốn và sâu sắc cho đến tận cuối cùng của chương sách. Và trong cái cảm xúc khó tả ấy, mình dự định viết bài review sách …… sau một tháng, để chúng ta có thể hiểu rõ hơn vì sao Bá tước Monte Cristo là một ví dụ tiêu biểu cho những tác phẩm văn học kinh điển nhé.

Câu chuyện bắt đầu với chàng trai trẻ Edmond Dantès, một chàng trai hạnh phúc đang háo hức chờ đợi một đám cưới đầu đời với cô người yêu Mercedes. Chàng trai trẻ Edmond dường như có tất cả trong tay, anh vừa được lên chức thuyền trưởng, sắp lấy được một cô vợ xinh xắn. Rồi từ đó, những phiên khúc của một mô típ kinh điển văn chương xuất hiện, sự hạnh phúc đầu truyện chỉ thường là những làn sương khói mờ ảo như những vết trắng từ những bình ống shisha nơi phố thị. Edmond ngay lập tức bị tống liền vào tù. Nguyên nhân sâu xa cũng chỉ vì anh đã vô tình làm một chân đưa thư cho “quý ngài chiến trận” Napoléon Bonaparte và ngài Noitier ở Paris. Và nguyên nhân do bức thư chứa những âm mưu chuẩn bị gây nên sự phản loạn, đảo chánh tại nước Pháp, bấy nhiêu đó là đủ cơ sở để phó biện lý Villfort tống tiễn anh vào tù, và kẻ tiếp tay với phó biện lý không ai khác lại là gã đồng nghiệp luôn ghen tỵ với anh, Danglars. Từ đó, những suy nghĩ về một hạnh phúc viên mãn của Dantès chính thức bốc khói bởi một lá thư nặc danh và một lá thư mà anh dám chắc rằng cả đời anh cũng chẳng thèm của đến, và những thứ anh không hề quan tâm hay đém xỉa, nó đã tạo nên những cặp gông cùm do những kẻ tham lam rắp tâm giết chết anh như một con tốt thí. Một chương truyện tuy thú vị với người đọc nhưng với cuộc đời của Edmond, là một cay đắng lãng nhách đầu đời. 

Biến cố cuộc đời tiếp theo của Edmond dường như không có nhiều những vấn đề nổi cộm một cách mạnh mẽ vì đa số đó là mấy mạch truyện của sự chiêm nghiệm cho chàng trai trẻ. Vì sau khi được tiễn thẳng cẳng vào nhà tù If, Edmond đã gầm gào và tự dằn vặt bản thân tại sao chính anh ta lại phải rơi vào cớ sự này, và rồi sẽ có một phép màu nào đó có thể giúp anh thoát ra khỏi đây. Và phép màu ấy chắc chắn là không, vì con người vẫn thường hay lâm vào trạng thái “mắc thằng bố” mỗi khi cuộc đời họ đang lâm vào bế tắc, việc cầu nguyện, dằn vặt cả Edmond cũng tương tự như vậy. Nhưng thay vì được phép màu, thì may mắn đã đến với Edmond sau bao năm trời anh lâm vào trạng thái “phê đồ”, anh may mắn được gặp linh mục Pharia- một học giả thông thái có cái đầu cũng trên trời sau từng ấy năm sống quanh quẩn trong nhà tù giống Edmond. Nhưng tri thức và kĩ năng của cha Pharia thì không trên trời một xíu nào, từ học thuật, kiếm thuật, kỹ thuật đào hầm trốn thoát cho tới những kế hoạch đào tẩu, những giá trị đỉnh cao của một bậc thầy học giả mà Edmond may mắn lãnh hội được từ vị linh mục Pharia. Và thấm thoát đã 14 năm, mới “thấm thoát” miếng thôi, Edmond cũng đã có thể thoát ra ngoài sau khi lợi dụng được sự ra đi của người cha thứ hai Pharia của mình. Anh đã trốn trong bao tải xác đáng lẽ ra phải dành cho ông và thoát nó khi lính canh quăng bao xác xuống biển.

Trở về được lại quê hương Marseille thân yêu, trong suy nghĩ của Edmond chỉ có một câu hỏi duy nhất “Làm sao để trả thù”, và gần như các mạch truyện tiếp theo đều được Dumas dẫn dắt theo một hướng lôi cuốn và dựa vào những suy nghĩ, hành động trong tâm thức của Edmond. Anh tìm được kho báu tại đảo Monte Cristo, Ý và trở thành bá tước Monte Cristo, và sau khi đã cứu lấy cuộc đời tràn ngập nợ nần của người chủ cũ Morell ngày xưa, bá tước bắt đầu trực tiếp tham gia và dấn thân vào những cuộc hội họp xa hoa của giới thượng lưu châu Âu. Một Edmond Dantès hiền hòa được một lớp mặt nạ Monte Cristo tàn nhẫn với kẻ thù của mình sơn lên, một lớp sơn hoàn hảo với cấo bậc bá tước, gia sản kết sù và cái đầu tinh khôn.

Sau khi được Caderousse kể lại hết tất cả sự tình, cả về cha mình và Mercedes, bá tước đã nhắm được ba kẻ nên được tròng cái thòng lọng vào đầu. Đầu tiên là Fernand Mondego, chồng của Mercedes, kế tiếp là Baron Danglars, nam tước và chủ ngân hàng và sau cùng là Gérard de Villefort, công tố viên cho nhà vua. Và rồi thi Danglars là nạn nhân đầu tiên của bá tước sau khi anh quyết định dùng chính sự choáng ngợp của kim tiền để phá hủy thị trường trái phiếu của nhà Danglars. Với số phận của Villefort thì có phần phức tạp, khi Monte Cristo để cho người hầu cận của mình Bertuccio đâm chết gã công tố vì hắn để trả thù cho anh trai của mình. Còn Danglars thì đã tự tử bằng khẩu súng của mình sau khi bị Edmond dằn cho lên bờ xuống ruộng và trước khi hắn chết, Albert và Mercedes đã rời bỏ hắn như một thằng đàn ông bội bạc. Sau đó, một đống sự kiện hầm pà lằng nối tiếp nhau đến với các con cháu của những gia đình trên, từng nguời ngã xuống, từng người được cứu sống bởi bá tước. Và sau tất cả, Edmond Dantès bỏ lại tất cả cơ nghiệp của mình lại cho Maximilien để cùng với Haydée, tình yêu của đời mình đến phương Đông để bắt đầu một cuộc sống mới.

Điều đọng lại ở Bá tước Monte Cristo trong mình là một cảm giác vô cùng sảng khoái, những tình tiết trong câu chuyện kích thích từng dây thần tinh hạnh phúc. Và kết thúc của câu chuyện chính là một kết thúc mở, nơi mà Edmond Dantès cùng với tình yêu của đời mình ra đi để tìm kiếm Chờ đợi và Hy vọng. Những đắng cay mà Dantès đã phải nếm trải, những cuộc hội họp xa hoa của giới thượng lưu và những kế hoạch trả thù tàn nhẫn trộn lẫn vào nhau, đôi khi nó gây ra nhiều sự rối rắm cho độc giả vì các tuyến nhân vật vừa chặt chẽ vừa đông đúc khiến cho đôi lúc mạch truyện gây cảm giác khó hiểu. Nhưng tựu chung lại, cả một tác phẩm là một hành trình trải nghiệm của Edmond, nó là một trải nghiệm độc đáo và duy nhất mà anh từng có, bị tống tù, được dạy học hỏi, đào thoát và trở nên giàu có, trả thù trong sự lạnh lùng. Một vòng tròn của nhân quả đồng thời cũng là một vùng ký ức với nhiều nốt thăng trầm trong cuộc đời của Edmond.

Đánh giá: 4/5 theo thang điểm Goodreads

Lia Thia