Phim tài liệu là vùng đất nghệ thuật được học vấn hóa để đem đến cho khán giả một nguồn tri thức vô tận. Nội hàm truyền tải trong từng bộ phim tài liệu mang tính học thuật, nghiên cứu cao và là một phương pháp giảng dạy vô cùng hữu hiệu. Greco-Roman culture là quảng trường của những ý niệm nghệ thuật, những sáng tạo bất hủ của giới nghệ sĩ. Người ta không thể cưỡng lại được sức hấp dẫn của văn hóa Hy-La, bởi Hy-La là cột trụ tạo nên những nền tảng văn minh đại chúng. Ai cũng muốn bắt đầu một sản phẩm nghệ thuật về chiến trận huy hoàng, thiên tình sử hoặc những bộ phim về thị thành, sức mạnh đế chế từ niềm say mê văn hóa Hy-La. Nên ở cả khía cạnh người xem, có người yêu thích được lắng nghe tri thức, có người ưa được nhúng mình vào sự mỹ miều của nghệ thuật của thời thượng cổ.
Vậy thì nếu một bộ phim kết hợp tính chuyên sâu của học vấn nhưng nhân vật trung tâm chính là hoàng đế La Mã Caligula, một nhân vật nổi tiếng trong lịch sử La Mã cổ đại. Đó sẽ là một sự kết hợp không thể nào hoàn hảo hơn. Và Lia Thia sẽ dắt bạn dạo quanh một vòng thế giới La Mã, từ biên giới phía Bắc đầy rẫy rợ German, biển đảo Capri êm đềm cho đến Roma tráng lệ và đầy bão tố. Xuyên suốt chuyến hành trình của âm thanh và hình ảnh hoàn hảo là cuộc đời Caligula mang nhiều sự biến đổi tâm trí nhất trong lịch sử La Mã. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng thưởng thức một tivi series mùa 3 của dòng phim về đế chế La Mã, The Roman empire 3: Caligula, The Mad Emperor (2019). Dù là nút play bộ phim trên Netflix hay nút thích theo dõi blog Lia Thia Livres, ta hãy lắng đọng để cảm nhận được âm thanh khi nghệ thuật và tri thức hòa quyện vào nhau.
Xuyên suốt bốn tập phim là sự trưởng thành và bế tắc của hoàng đế trẻ Caligula, và Roma, cũng tiệp màu với ông ta. Thăng hoa cùng gã vua trẻ và lụn bại, hỗn loạn như tâm trí của vị vua người Antium. Xuyên suốt bộ phim là hành trình du ca của Caligula, từ khi còn là một chiến binh nhí trong quân lực La Mã tại biên giới phía bắc với người cha Germanicus. Sau đó, xuyên suốt thời niên thiếu là chuỗi ngày bị giam cầm với các chị bởi mệnh lệnh của hoàng đế Tiberius, khoảng thời gian ấy hình thành nên cá tính méo mó của Caligula cho đến khi anh được triệu tập đến đảo Capri để hầu hạ gã. Sau khi Tiberius Cæsar chết, Caligula đường đường trở về Roma với danh phận là hoàng đế La Mã. Kể từ đây, chuỗi ngày ăn chơi sa đọa và nhũng nhiễu đế chế bắt đầu xuất hiện, Caligula gặp nhiều biến cố tồi tệ trong tâm lý khiến mỗi quyết định của ông là thảm họa. Loạn luân với những anh chị em, gây chiến tranh vô cớ ở bán đảo Anh và đỉnh cao của việc phá hoại là đổ tiền của dân chúng vào việc mở lại đấu trường giác đấu và xây dựng tượng Drusilla. Những việc bất nhân ấy khiến cho Caligula bị đảo chính và mang theo mọi sự điên loạn vào cõi chết.
Với giọng đọc của Steve West, cả bầu trời của thời đại La Mã hùng mạnh dường như sống dậy, trải ra trước mắt người xem không phải là những trận đánh kinh điển, những tòa nhà, kiến trúc kỳ vĩ của La Mã cổ đại. Lời dẫn dắt của Steve đã dẫn đường cho người xem đến với những tri thức đã được cất giữ trong sâu thẳm trong từng chương sử sờn cũ. Ngoài lời kể truyền cảm của Steve, rất nhiều những tác giả, giáo sư nghiên cứu về thời đại Hy-La góp mặt, như một sự bảo trợ cho chất lượng tri thức của series. Những trí giả có tầm ảnh hưởng trong giới học thuật xuất hiện, từng trang sử hàng ngày trên trường lớp, trong sách giáo trình đầy tính giáo điều-định hướng được cởi bỏ để thay thế bằng nguồn kiến thức thực tế, mộc mạc qua từng chia sẻ của mỗi tác giả, việc kể chuyện qua phim làm tăng khả năng đón nhận tri thức của khán giả lên cao.
Với một bộ phim tài liệu, phần diễn xuất và nghệ thuật điện ảnh không phải là thế mạnh được đầu tư quá kỹ lưỡng. Nhưng không vì thế mà chúng ta phủ nhận đi tính chuyên môn trong từng kỹ thuật quay phim, lựa chọn nhân vật và xây dựng bối cảnh đến từ đội ngũ biên kịch. Như mình đã gợi ý cho các bạn, bộ phim ngoài những chia sẻ mang tính học thuật là một bữa tiệc của hình ảnh và bối cảnh đẹp rung động những trái tim nhạy cảm màu sắc. Từ bối cảnh mênh mông không biên giới của biển Địa Trung Hải, cảm giác cô đơn tột cùng trong lâu đài tại Roma và sự nhọc nhằn, nghẹt thở bởi những cuộc hành quân đến đảo Anh. Tất cả đều là những sự thay đổi hình ảnh để tạo nên cảm xúc mạnh trong lòng những khán giả ưa du ca, xê dịch. Cảm xúc nghệ thuật ấy không chỉ được xây dựng bởi việc bối cảnh thay đổi liên tục mà kỹ thuật diễn xuất lẫn nhạc hiệu cũng tạo nên ánh sáng, bối cảnh ảnh hưởng đến hiệu quả thị giác của người xem. Làm cho khán giả nghĩ rằng những thước phim được tua đi liên tục mặc dù đó mới chỉ là cái nhíu mày của nhân vật kèm theo lời kể chuyện và tiếng nhạc trầm ấm.
Một bộ phim, dù là phim lẻ hoặc series luôn cần một biểu tượng để làm xương sống cho toàn bộ tác phẩm. Và vedette của The Roman Empire mùa 3 chính là hoàng đế Caligula và căn bệnh tâm thần của ông ta. Để một người thanh niên mang theo chứng bệnh Psychopath và Rối loạn lưỡng cực, do những tích tụ từ tuổi thơ đầy bất ổn với giết chóc, hoang lạc và động kinh là một cơn ác mộng. Nói đến Psychopath, đó là một rối loạn tâm thần, người mang triệu chứng này thường có phần trăm trở thành tội phạm cao hơn người bình thường, trở thành một chứng rối loạn chống đối xã hội. Và không may, Caligula là một ví dụ điển hình cho một đứa trẻ bị Psychopath trầm trọng.
Theo mạch phim, việc chứng kiến cha mẹ và hai người anh mình bị tên hôn quân tàn ác hạ thủ tuy không lay chuyển được xúc cảm của cậu nhóc lớn lên trong môi trường quân dịch nhưng đã phá nát đi tinh thần của một đứa trẻ trong tuổi cần được dạy dỗ. Triệu chứng chống đối xã hội lại một lần nữa được thắp lên khi Caligula bị bắt đến đảo Capri, sống chung với kẻ từng hạ sát cha mẹ mình. Và rồi, cá tính lầm lì bất bình thường của Caligula trẻ tuổi bị dạy hư bởi những bài học bệnh hoạn, dâm dục và tàn độc của Tiberius. Kết quả đáng tiếc cho những tháng ngày tích tụ hận thù và những suy nghĩ khác người, Caligula đã gây ra tội ác đầu tiên để bắt đầu mở ra thời kỳ làm hoàng đế của đế chế không biên giới với một tương lai đầy biến động.
Giống trong môi trường triều chính vốn đầy rẫy cạm bẫy lẫn thù hằn, tâm trí bất định của hoàng đế rẽ theo một hướng vô cùng tệ hại. Caligula sớm mắc trầm trọng căn bệnh Rối loạn lưỡng cực, sau khi chứng kiến và cũng tự ra tay diệt trừ đi những "con cá mập" bơi xung quanh ngai vàng của mình. Sự nghi kỵ đã hình thành lớn đến nỗi nó tạo nên một ám ảnh cho vị vua trẻ, đâu đâu cũng là kẻ thù khiến Caligula ra tay giết chóc lung tung, hết sợ hãi hắn lại chểnh mảng vào rượu và đàn bà. Những cơn hưng phấn và trầm mặc cứ liên tiếp đánh vào tâm trí như những ngọn sóng dữ dội, để khiến cho Caligula gần hơn với việc ăn chơi sa đọa dẫn đến viêm não và nhiễm độc chì.
Suốt thời gian trong cung cấm là những khoảnh khắc sợ hãi xen kẽ bất ổn chạy trong tâm trí của một đứa trẻ bị ép lớn nhanh. Nỗi sợ bị lật đổ và không có người nối ngôi đã dẫn đến nhiều hành động bị xem là băng hoại đạo đức của gã. Càng nhúm chàm sâu vào nỗi tuyệt vọng của những cơn đau về thể xác lẫn tinh thần, Roma ngày càng bị ngộp thở bởi sau mỗi cơn đau của Caligula, dân chúng Roma lại bị tổn thương bởi thuế, bệnh dịch và bị ép tòng quân mà triều chính không hề ngó ngàng đến. Những năm 1940s, gã độc tài Adolf Hitler từng ví cơ thể hắn giống như nước Đức, sau mỗi lần Adolf tổn thương thì nước Đức cũng trở nên tiều tụy. Và nào ngờ gần 2000 năm về trước, Caligula và Roma cũng vậy, sau mỗi căn bệnh quật ngã vị hoàng đế, dân chúng Roma lại than khóc bởi sự bức hại từ những hành động cuồng tín mà triều đình nhà Cæsar-Augustus gây ra.
Lia Thia
Nhận xét
Đăng nhận xét