Xin chào bạn đọc thân thương của Lia Thia, lâu lắm rồi chúng ta mới lại gặp nhau. Sau quá nhiều những sự trễ nải khiến cho bản thân mình cảm thấy hao tâm tổn lực, thì giờ mình đã trở lại với một sự chăm sóc đặc biệt dành cho Lia Thia Livres. Sau gần 5 tháng đọc sách non fiction, tính cả những tháng của năm 2021, mình cuối cùng cũng đã tổng hợp được 10 cuốn sách hay nhất mà mình đã trải nghiệm trong năm 2022 này.
Trong suốt những ngày tháng mình chuyên tâm đọc những cuốn sách tràn đầy kiến thức này, mình đã trải qua rất nhiều câu chuyện. Những kỷ niệm thật đẹp cũng có, những nỗi buồn và mệt mỏi cũng có. Thành ra, nó trở thành một trong những lý níu kéo cảm hứng viết bài của mình. Một phần nữa, mình muốn dành 100% công sức để đọc và hiểu thấu những tri thức trong ấy một cách thật tập trung. Đó cũng là lý do vì sao mà mình "đóng rèm" chiếc blog nho nhỏ này trong một khoảng thời gian khá dài, mình muốn chuyên tâm đọc nhiều sách kiến thức hơn nên giờ là lúc chúng ta mới có dịp gặp nhau lại. Thôi, không dài dòng nữa, chúng ta sẽ bắt đầu luôn nhé.
1. Triết học tự cổ chí kim (Masato Tanaka & Tetsuya Saito)
Nhắc đến triết học, chắc chắn 100% người Việt Nam sẽ lắc đầu lẽ lưỡi. Cái nỗi ám ảnh dịu dàng với mớ thông tin triết học kiểu "Việt cộng" ngày xưa chúng ta thường được nghe và phải nhai lại khiến cho niềm phấn khởi đọc sách triết học trở nên thật khó khăn và đầy định kiến. Mình chỉ có thể nói rằng nếu như môn triết học trên đại học đã khiến cho bạn đọc cảm thấy xa lánh, thành kiến xấu với dạng tri thức này thì hãy để Triết học tự cổ chí kim làm đúng lại cái nhiệm vụ của triết học trong đời sống của chúng ta. Làm mát và tái sinh tâm thức lẫn tư duy của con người.Mình có thể chắc chắn rằng triết học đúng thật rất khó hiểu với nó được phát triển từ việc đặt câu hỏi, suy luận vừa trừu tượng vừa thực dụng trên một nền tảng lý tính ( đôi khi còn không thuần khoa học). Hiệp cùng với sự đa dạng của ngôn ngữ càng làm cho triết học trở thành một cái kén tri thức khó chạm đến hơn nữa. Nhưng với cuốn sách này, với cái tông màu hồng đáng yêu, với nhiều hình minh họa chibi và ít chữ. Mình tin rằng bạn đọc sẽ được cung cấp và hiểu được thật nhiều trường phái triết học trên thế giới, cũng như ta có thể biết được các triết gia đã từng làm gì để đóng góp cho triết học. Và thêm nữa qua cuốn sách này, ta còn được biết để trở thành một triết gia, chúng ta phải có một nguồn tri thức thật đa dạng và phải luôn biết trăn trở, đặt câu hỏi và tìm câu trả lời liên tục. Chớ không phải học ngành triết xong là trở thành triết gia đâu nha, chúng ta có nhiều tấm gương trong cuốn sách này, là những triết gia nhưng không hẳn học thuần triết như nhà toán học Pythagoras, bác học Aristoteles, bác sĩ Sigmund Freud, nhà văn Jean Pauk-Sartre hay nhà xã hội học Karl Marx,...
Điều thiếu sót duy nhất mà mình nhận ra, đó là hai vị học giả đã bỏ qua quá nhiều những dòng triết học rất quan trọng của châu Á (Ấn, Trung Hoa hoặc Nhật) và triết học của Trung Đông. Còn lại, những dòng triết học, các triết gia được hai vị nhắc đến đều được miêu tả, kể rất đầy đủ, gọn gàng. Trân trọng công sức tìm hiểu của hai vị học giả người Nhật Bản.
2. Poetics (Aristoteles)
Mình đọc tác phẩm của Aristoteles bằng bản tiếng Anh, chúng ta cũng có bản tiếng Việt với tựa đề là Nghệ thuật thơ ca. Cuốn sách này là một công trình nghiên cứu khá "nho nhỏ" của nhà bác học Aristote về nghệ thuật, đặc biệt là văn chương và ca kịch. Với cách trình bày và phân tích về những góc nhìn, quy tắc nghệ thuật và những suy nghĩ về cách luật, quy định trong văn chương, ca kỹ thì phải nói rằng những tri thức của Aristote là vô giá. Bằng chứng là Aristote đã chia bố cục của một tác phẩm nghệ thuật thành 6 yếu tố khác nhau: Cốt truyện, Tính cách, Tư tưởng, Bài trí sân khấu, Văn từ, Bố cục âm nhạc. Chỉ sau khi đọc và tìm hiểu rõ từng chỉ mục sau đây, bạn đọc chắc chắn sẽ vỡ òa với một mớ chữ "wow" trên môi. Bởi những kiến thức và yếu tố trên hiện tại đã trở thành quy tắc căn bản nhất trong quá trình học hỏi về cách để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật. Và cái quy tắc này được tạo ra bởi một người đàn ông sống cách đây mấy ngàn năm về trước? Kiến thức của ông ta hiện tại vẫn còn được đón đọc, vậy thì có lẽ chúng ta không phải nghi ngờ nhiều về độ tin cậy và hiểu quả của kiến thức có đúng không nè.
Về câu chuyện dịch thuật, mình mong rằng Poetics sẽ có một bản remake lại thật hoàn chỉnh. Bản dịch tiếng Việt hiện tại được xuất bản vào năm 1999, bản dịch đã rất cũ và xài nhiều từ ngữ quá Trung Hoa, Xô viết, vì vậy mình nghĩ một bản dịch hoàn chỉnh với chữ nghĩa thuần Việt, hiện đại sẽ là một đem lại một làn gió mới và thu hút nhiều người đọc mới. Hoặc, nếu bạn đọc muốn rèn luyện trình độ tiếng Anh và nâng tầm nó thành một kỹ năng thượng thừa. Poetics là một lựa chọn vô cùng sáng suốt để rèn luyện cả kỹ năng đọc tiếng Anh và trình độ triết học của bản thân.
3. Những tiểu luận triết học (Bertrand Russell)
Những tiểu luận triết học, phải nói mình đã mất rất nhiều thời gian để vừa đọc vừa ngẫm mặc dù cuốn sách không quá dày. Nhưng, lượng kiến thức với Bertrand Russell phải nói là đa dạng và đồ sộ, chỉ với 7 chương mà Russell đã tóm gọn được rất nhiều vấn đề mà con người luôn luôn quan tâm. Từ đạo đức học, lịch sử, góc nhìn về khoa học và giả thuyết, những khái niệm về chân lý, ưu nhược của chân lý mà ra,... Bấy nhiêu đó thôi cũng đủ khiến người đọc đau đầu, bởi những dòng chữ chi chít trong từng trang sách và cách lập luận vấn đề làm cho người đọc băng khoăng không biết trong đầu của Russell có chứa cái gì mà cách suy luận vô cùng sâu.
Thực ra, xuất thân của Russell là một người học ngành toán, đầu óc của ngài thường nghiêng về tính logic, lập luận phân tích. Vì vậy có thể giải thích tại sao các tác phẩm của Russell thường rất chi tiết và sâu sắc, thêm nữa, Russell là một nhà hoạt động hòa bình. Sinh thời, Russell là một nhà hoạt động dân chống thế chiến thứ I tại Anh, và sự kiện bị bắt vì tội gây rối, không chịu tham chiến càng in sâu vào đầu ông những khái niệm về hòa bình. Cho nên, để khuyến khích bạn đọc hãy thưởng thức cuốn sách này thì Lia Thia không dám. Bởi tác phẩm này đặc biệt, chỉ có thể dành cho những bạn đọc có đầu óc tính toán, thuần về ngành tự nhiên sẽ dễ dàng cảm thụ kiến thức hơn. Vì vậy, chỉ có thể nói rằng những cái đầu giỏi về toán học, logic mới có thể dễ dàng hiểu được kiến thức mà Bertrand đã chắt lọc.
4. Lịch sử thế giới (Nguyễn Hiến Lê & Thiên Giang)
Một đại diện đầu tiên của Việt Nam lọt vào danh sách những tác phẩm phi hư cấu mà Lia Thia đã đọc trong năm 2022. Lịch sử thế giới của hai vị học giả thời VNCH Nguyễn Hiến Lê và Thiên Giang, chỉ có thể gọi là kỳ công. Như bài viết review về bộ tác phẩm đồ sộ này, Lia Thia đã nói rằng bộ Lịch sự thế giới chính là sự kết hợp của khoa học nghiên cứu, lịch sử lẫn văn chương. Những chương sách đầy sự tìm tòi của khoa học kết hợp với những lời dẫn đầy chất văn học. Phải nói rằng, nhờ cuốn sách sử học này, đã góp phần đặt nền móng cho giáo dục của Việt Nam, dù là thời kỳ hoặc chế độ nào đi chăng nữa. Mỗi trang sách đi qua sẽ là những bài học về cách hành văn, cách sử dụng câu chữ, cách tìm hiểu tri thức của Nguyễn Hiến Lê. Văn phong của hai vị rất Việt Nam, vô cùng sạch sẽ và trong sáng, không hề vướng phải sự lai căn của tiếng Pháp tiếng Hoa hoặc cách tầm trích kiểu Pháp văn. Vô cùng trân trọng công sức của hai vị, nó không phải đơn thuần là một tác phẩm kiến thức đơn giản, nó là cách để các học giả, nhà văn Việt Nam hậu thế biết cách xuất bản, trình bày một tác phẩm thật thuần Việt, với ý nghĩa câu chữ thật gọn gàng, đầy vẻ đẹp của văn hóa lẫn con người Việt Nam.
Một điều lưu ý nho nhỏ, vì cả hai vị đều là dân Tây học thành thử ra lời văn cũng như ý niệm truyền tải trong từng trang sách đều vô tư, chân thật và tôn trọng tính hiện thực của lịch sử. Mà hiện thực là một trong những rào cản vô hình mà con người vốn dĩ rất sợ đối diện. Vì vậy mà ngay khi tác phẩm được xuất bản vào những năm 1960s, nó đã gây ra tò mò cũng như tranh cãi trong mọi tầng lớp từ tri thức đến bình dân tại Sài Gòn. Hiện tại, nó vẫn đang tiếp tục tạo nên nhiều cuộc tranh luận tri thức đối với các bạn đọc yêu sách Việt Nam. Vì vậy trước khi đọc, hãy dọn cho mình một tâm hồn thật an nhiên, rỗng và sẵn sàng đón nhận mọi thông tin nhé.
5. Việt Nam Tây thuộc sử ( Đào Trinh Nhất )
Năm 1937 tại thành phố Chợ Lớn, một tác phẩm gây nhiều kinh ngạc cho bạn đọc. Nó đặt ra nhiều câu hỏi mang tính suy niệm, có tính "tiên trách kỹ hậu trách nhân", nhất là về những lời buộc tội vô căn cứ "chỉ vì Việt Nam yếu, vua chúa hèn nhát và người Pháp tham lam mà người Việt dẫn đến cái họa mất nước". Cuốn sách của cụ Đào Trinh Nhất sẽ không dưới một lần đưa ra các bằng chứng cho thấy người Việt cũng như người Nhật, có không ít những cơ hội để tự lập tự cường và sánh vai với các nước mạnh. Nhưng rốt cuộc chỉ vì sự thụ động mà đất Việt đã đi thụt lùi so với thời đại và đẩy quốc gia vào cái nạn vong quốc, hào khí người Việt bị hư hại đến tận bây giờ.
Để tóm tắt nhẹ nhàng một xíu về tác phẩm của cụ Đào, đó là những lý giải cho người đọc biết rằng người Việt của chúng ta đã có mối liên hệ với người phương Tây như thế nào, và họ đã tìm cũng như hiểu về người Việt chúng ta ra sao. Từ thời thượng cổ của đế chế La Mã, thời trung đại phong kiến đến cận đại, người Tây phương đã ít nhiều hiểu biết về con người Việt Nam và chính những hiểu biết ấy đã làm cho nước Việt và nước Pháp có một khoảng thời gian cùng đi chung một chiếc thuyền lịch sử. Và, cũng đáng khen như cuốn Lịch sử thế giới, Việt Nam Tây thuộc sử cũng tràn đầy dư vị, cái đẹp của ngôn ngữ Việt Nam. Nhờ có những cuốn sách như thế này mà Lia Thia mình lúc nào cũng được tràn đầy niềm cảm hứng yêu thích lịch sử, kiến thức mà người Việt mình mang lại cũng như tạo thêm nhiều cảm hứng viết bài.
Lia Thia (còn tiếp)
Nhận xét
Đăng nhận xét